Informacja 7 – 2019
ze spotkania z panem Janem Olbrychtem 
Posłem Parlamentu Europejskiego 
odbytego w dniu 26 września 2019 roku.

Stan prac nad budżetem WPR na lata 2021-2027

Dziura do załatania. Z powodu Brexitu oraz realizacji nowych zadań (polityk)  z zakresu obronności, cyberbezpieczeństwa i ochrony granic w budżecie UE na lata 2021-2027 powstanie „dziura” na poziomie 24 mld euro rocznie. Każdy rząd walczy o kopertę narodową, ale najpierw trzeba rozstrzygnąć trzy kwestie: ile w ogóle będzie środków w całym budżecie?; ile z tego trafi na jaką politykę?; ile z danej polityki trafi do koperty narodowej? 

Dlatego dzisiaj UE stoi przed dylematem, albo zostaną podniesione składki krajów członkowskich, albo zostaną obcięte polityki, co automatycznie obniży koperty narodowe. Możliwe scenariusze zasypania tej „dziury” to podniesienie składki/opłaty narodowej do 1,3%-1,8% (dzisiaj 1,0%). Rząd PiS deklaruje 1,3% PKB co oznacza dla Polski składkę do kasy UE o 3 mld euro wyższą, niż wpłacamy obecnie. Austria, Holandia oraz inne „bogate” kraje absolutnie się na to nie zgadzają i chcą ciąć polityki europejskie. Na dzień dzisiejszy dla Polski w cenach stałych oznaczałoby to spadek na WPR o 22,6% (czyli z 32 mld ero w obecnej siedmiolatce do 27,1 mld euro na lata 2021-2027) oraz spadek środków na Fundusz Spójności o 19 mld euro (o 46%). Nowy budżet będzie znany do końca 2020 r. (okres prezydencji niemieckiej). Jeżeli budżet nie zostanie uzgodniony na koniec roku to następny rok idzie wg roku poprzedniego.

1.    Reforma i budżet WPR. Cel przyszłej WPR – bezpieczeństwo żywności i zachowanie europejskiego modelu rolnictwa. Reforma WPR odbędzie się w oparciu o trzy rozporządzenia dotyczące: planów strategicznych (obowiązkowo realizujących 9 konkretnych obligatoryjnych celów np. cele klimatyczne, w tym się mieszczą dopłaty bezpośrednie); monitorowania finansowania WPR oraz regulacji rynków. Plany strategiczne będą musiały wypracować poszczególne kraje. Rząd co roku będzie rozliczał się z realizacji celów. W przypadku braku realizacji na poziomie 50%, KE będzie miała prawo zawiesić finansowanie płatności. Obecnie jest zgoda KE na zwiększenie puli środków europejskich na dopłaty o 1% i na zwiększenie udziału krajowego budżetu. 

2.    Zagrożenia dla Polski. Ogromnym zagrożeniem dla Polski jest przewaga w UE krajów strefy euro. Po wyjściu W. Brytanii z UE te kraje będą dysponentami/wytwórcami 80% „unijnego” PKB. Jeśli chcielibyśmy liczyć ich siłę „decyzyjną” w UE, to rezultat jest przesądzony. Tym bardziej, że ta strefa szybko się poszerza. Nawet Węgrzy „po cichu” przygotowują się do wejścia do strefy euro. Polska jasno deklaruje pozostanie poza strefą euro. Dlatego nasz głos będzie się liczył coraz mniej w dyskusji o przyszłym budżecie. Kolejnym problemem Polski może być powiązanie przyszłego budżetu z praworządnością (jest propozycja np. wstrzymania płatności do czasu przywrócenia rządów prawa). Ważnym z punktu widzenia polskiego rolnictwa jest także zwiększanie udziału w budżecie WPR środków na cele klimatyczne z obecnych 20% do 40%, a nawet 70% (takie propozycje też się w UE pojawiają), przy równoczesnym zmniejszaniu budżetu na WPR.  

3.    Zagrożenia dla „polskiej części” Funduszu Spójności. W Brukseli powszechnie uważa się, że Polska w obecnej perspektywie otrzymała nieproporcjonalnie dużo. Dzisiaj z powodu fali uchodźców większe potrzeby mają chociażby Włochy i Grecja. Dlatego Polityka Spójności dla Polski na lata 2021-2027 zostanie okrojona. Polityka Spójności wraca do korzeni i jej zadaniem będzie wyrównywanie szans dla regionów. 

Andrzej  Kuczyński